Preek bij Aswoensdag, begin van de Veertigdagentijd
Joël 2, 12-19; 2 Korintiërs 5, 20 – 6, 10; Matteüs 6, 1-6 en 16-21
Aan het begin van de viering hebben we de Palmtakjes van het afgelopen jaar verbrand. De takjes zijn met ons meegereisd het jaar door. Achter een kruisbeeld gestoken of bij een icoon gelegd herinnerden ze ons aan de verlossing van Christus door het kruis. Zo waren ze bij ons op blijde momenten maar ook op droeve momenten. Ze zijn tot as verbrand en daarmee leggen we het verleden af en richten we ons op het nieuwe.
Straks teken we ons met deze as dat symbool staat voor alles wat vergankelijk is. Maar de as betekent ook vruchtbare grond, waarin nieuw leven kan ontkiemen. Het hoopvolle en veelbelovende van de zwarte aarde van omgeploegde akkers die zijn voorbereid voor het nieuwe seizoen. De komende tijd zien we dat ook in de natuur, want steeds dichter naar Pasen toe begint de natuur steeds uitbundiger te groeien en te bloeien.
Een heilzame en vitale tijd ligt dus voor ons. Een tijd waar we nieuwe energie, zowel geestelijk als lichamelijk kunnen ontvangen. We kunnen het leven intenser beleven en loskomen uit een zekere gewenning en sleur. Het is jammer dat de ‘health guru’s’ deze tijd niet wat meer aanprijzen. We kunnen ons lichaam ontslakken, de geest onthaasten. Kortom, gezond voor lichaam en ziel.
Toch lijkt het moeilijk in deze donkere tijden de hoop te bewaren. Het ergste van de economische crisis lijkt dan voorbij te zijn, overal op de wereld merken we een toename van geweld. Medemensen die door wetten vervolgd kunnen worden vanwege hun seksuele geaardheid en daardoor ook al geweld ervaren. De dreigende geluiden nu vanuit Oekraïne waardoor velen van ons terugdenken aan de tweede wereldoorlog en de koude oorlog en waardoor angst voor een nieuwe oorlog groeit.
Heeft het allemaal nog wel zin om ons hier in ons relatief veilig landje te bezinnen de komende tijd?
Wat betekent het eigenlijk voor ons dat bezinnen? Is het een boetedoening om je relatie met God te herstellen? Jezelf bevrijden van verslavingen, solidair zijn met de armen of jezelf voorbereiden op het Paasfeest?
Het kan een waardevolle tijd worden wanneer we het aandurven even pas op de plaats te maken. Even afstand doen van het teveel. Te veel consumptie, te veel informatie. Te veel lawaai en hypes. Een tijd om de cirkel waarin de maatschappij en wijzelf ons gevangen houden, te doorbreken.
Laten zien dat de dingen anders kunnen. Zoals ook in de profetie van Joël opgeroepen wordt tot een oprechte bekering. Niet de buitenkant moeten we scheuren, maar de binnenkant. We moeten inzien dat wat er om ons heen gebeurt hartverscheurend is en wanneer wij als mensen niet laten zien dat het anders kan we onrecht aan onszelf doen en aan anderen.
Vastentijd is woestijntijd. Voor een gelovige betekent dat een tijd waarin je authentieker en waardevoller leeft. Zoals ook het Joodse volk in die veertig jaar woestijn heeft ervaren dat ondanks de ontberingen in de woestijn diezelfde woestijn juist een plaats werd van grotere solidariteit met elkaar en van sterke verbondenheid met God.
Mensen moeten, juist in tijden van nood, elkaar de hand reiken om samen vooruit te komen en iedereen mee te krijgen. Zoals ook die Oekraïense jongeren elkaar opzochten om te demonstreren voor eenheid in Oekraïne. Ook al zijn de middelen beperkt, toch is het mogelijk dat men dichter bij elkaar komt. Samen werken aan een hoopvolle toekomst, ook al lijkt het nog maar een droom.
Zo heeft het Joodse volk in de woestijn ook ervaren dat God geen verre, afstandelijke God is, maar juist heel dichtbij. God die bevrijding bood juist door de zorg van mensen voor elkaar.
Zo roept ook Jezus ons op om te bidden en te vasten, niet om aan anderen te laten zien wat je doet. Daar valt niks meer aan te winnen. Dat loon dat krijg je al in de bewondering door anderen. Het gaat juist om een oprechte bekering. Je bijvoorbeeld terugtrekken bij het bidden om de werkelijk stilte op te zoeken waarin je open kan staan voor God. Horen wat Hij te vertellen heeft. Vasten om zo ook lichamelijk ruimte te maken voor God. Tastbaar maken dat het om meer gaat dan alleen het materiële van de wereld.
Het vasten begint dus niet van buitenaf door jezelf beperkingen op te leggen, maar van binnenuit als innerlijke vernieuwing, zelf verlangen naar een waardevoller leven. Een vernieuwing die niet spectaculair begint, maar bescheiden en in het verborgene, meer door een moedig voornemen in ons hart. Als gevolg daarvan gaan wij ons leven uiterlijk anders vormgeven, kiezen we voor andere prioriteiten.
Zo maken we ‘de aarde’ van ons leven kaal en geschikt voor het vernieuwende van de ‘goddelijke lente’. Met de as als symbool van het vruchtbaar maken van die aarde zodat Gods akker rijkelijk mag gaan bloeien.
Amen.
Pastoor Victor Scheijde